Lees Voor
Het wordt steeds moeilijker om voor mensen met een verstandelijke beperking en een complexe zorgvraag een passende woonzorglocatie te vinden blijkt uit een enquête onder cliëntondersteuners. Ze geven aan dat zorginstellingen steeds terughoudender worden om deze cliënten op te nemen. Naar schatting staan er honderden mensen met een VG7-indicatie op de wachtlijst voor een passende woonplek in een zorginstelling, dat is veel meer dan de officiële cijfers aangeven.
Wat is een VG7-indicatie?
Een VG7-indicatie er voor mensen met een verstandelijke beperking, die zeer intensieve begeleiding, behandeling en zorg nodig hebben, bijvoorbeeld omdat ze naast een verstandelijk beperking ook ernstige psychische en/of gedragsproblemen hebben. Dit wordt gefinancierd vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz). Volgens de meest recente cijfers van het CBS hebben 18.500 mensen een VG7-indicatie en woont 85 procent daarvan in een instelling.
Onderzoek naar de cijfers en de oorzaken van de wachtlijsten
Officiële cijfers laten zien dat er voor 43 VG7-cliënten dringend gezocht wordt naar een plek in een zorginstelling, waarvan slechts één urgent. Onderzoekscollectief Spit zocht voor de Groene Amsterdammer en Trouw uit of deze cijfers kloppen en wat de oorzaken zijn van dat er zoveel mensen op wachtlijsten worden geplaatst. De onderzoeksjournalisten zetten daartoe een vragenlijst uit onder cliëntondersteuners Wlz, waaronder die van MEE. Van de naar schatting 250 cliëntondersteuners Wlz, die in Nederland werkzaam zijn, hebben 92 de enquête van Spit ingevuld.
Zorginstellingen vinden cliënten te duur en te complex
Driekwart van de cliëntondersteuners, die de enquête heeft ingevuld, ervaart dat zorginstellingen steeds huiveriger worden om mensen met een VG7-indicatie op te nemen. Instellingen geven als reden op de cliënt te complex te vinden of bang te zijn aan iemand vast te zitten. 13 procent van de respondenten denkt dat het niet lukt een cliënt op de wachtlijst te plaatsen, omdat de ouders bekend staan als ‘te mondig’.
Een vijfde van de cliëntondersteuners geeft aan van een zorginstelling te hebben gehoord dat deze om financiële redenen geen mensen met een VG7-indicatie meer opneemt. De vergoeding die zorginstellingen voor deze groep cliënten krijgen is namelijk lager dan de kosten die ze ervoor hebben. Volgens bestuursvoorzitter van ’s Heeren Loo, Ernst Klunder, verliest de zorgorganisatie gemiddeld 10.000 euro per cliënt. Hierdoor ontstaan er gigantische financiële tekorten.
Daar komt bij dat het onvoorspelbare en risicovolle gedrag van deze groep cliënten tot een hoog verzuim en verloop onder zorgmedewerkers leidt. Sommige instellingen gaan daarom zelfs zo ver dat zij de bestaande zorg voor een cliënt opzeggen, alhoewel dit slechts onder zeer strikte voorwaarden is toegestaan. Meer dan een derde van de cliëntondersteuners heeft meegemaakt dat een instelling dat probeerde of er ook daadwerkelijk in slaagde.
Cliënten moeten dan terug naar hun familie, waar een crisissituatie kan ontstaan. Mensen met een lichte verstandelijke beperking met gedragsproblematiek lopen hierbij het risico op straat te belanden.
70 procent van cliëntondersteuners geeft aan dat hun cliënt geweigerd is voor officiële wachtlijst.
Groot verschil officiële cijfers en werkelijke aantal mensen op de wachtlijst VG7
Uit een tweede enquête van Spit onder 62 cliëntondersteuners blijkt dat zij 149 cliënten onder hun hoede hebben, die dringend op zoek zijn naar een plek in een zorginstelling, omdat de situatie onhoudbaar is. Het werkelijke aantal zal nog veel hoger liggen, aangezien slechts een kwart van de cliëntondersteuners Wlz deze enquête heeft ingevuld. De onderzoekers denken dat het waarschijnlijk om honderden mensen gaat, een groot verschil met de 43 mensen op de ‘officiële’ lijsten.
Om op de ‘officiële’ lijst terecht te komen moet een zorginstelling toezeggen dossierhouder te worden van de cliënt. Dat betekent dat de zorginstelling vanaf dat moment verantwoordelijk is voor het regelen van de zorg voor die cliënt – ook als de instelling de komende vijf jaar helemaal geen plek heeft. In de praktijk willen zorginstellingen deze verantwoordelijkheid vaak niet aangaan, blijkt uit de enquête.
‘Als je iemand aanmeldt, bekijkt de instelling aan de hand van het dossier of die persoon bij hen ‘plaatsbaar’ is. Als blijkt dat de zorgvraag te complex is, weigert de instelling’, vertellen meerdere cliëntondersteuners. Dat gebeurt niet slechts incidenteel: 70 procent van de cliëntondersteuners uit de enquête geeft aan dat zij het bij een of meerdere cliënten niet voor elkaar krijgen deze persoon op de officiële wachtlijst te plaatsen.
Daarnaast houden instellingen zelf onofficiële ‘belangstellendenlijst’ bij. Deze lijsten geven geen enkele verplichting en zijn vaak ook niet inzichtelijk voor de buitenwereld. Cliëntondersteuners klagen dat het bij deze interne wachtlijsten niet uitmaakt hoe lang iemand daar al op staat. Zo’n lijst is een soort black box. ‘Instellingen pikken er zelf iemand uit, als ze een plekje hebben. Ze kunnen dan zelf kijken wie ze het liefste willen hebben.’
Het zijn dus vaak de zeer complexe gevallen, de mensen die de meeste zorg nodig hebben, die buiten de boot vallen. ‘En doordat ze niet op de officiële wachtlijst komen, zijn ze vaak ook niet in beeld bij het zorgkantoor’, wijst een cliëntondersteuner op het gevolg. ‘De meest schrijnende gevallen zijn vaak onbekend.’
Ondersteuning bij zoeken naar oplossingen
We zijn als MEE blij dat we een bijdrage hebben kunnen leveren aan dit onderzoek, dat beleidsmakers kan helpen bij het oplossen van deze wachtlijstenproblematiek.
Mensen met een beperking en hun naasten, die op zoek zijn naar passende zorg kunnen daarvoor onafhankelijke cliëntondersteuning aanvragen bij MEE.
- Een cliëntondersteuner van kijkt met je mee hoe je jouw zorg kunt regelen. Op de manier die het beste bij jou past. En bij de mensen om je heen.
- De cliëntondersteuner weet welke voorzieningen er bij jou in de buurt zijn.
- De cliëntondersteuner kent de regels en de wetten, waar je mee te maken krijgt om de zorg te regelen.
Meer informatie over cliëntondersteuning.
Bronnen voor dit nieuwsbericht: